«معرفی کتاب»🔹پیامدهای فقهی عدم پرداخت خمس🔹
نویسنده: عبدالمجید خانی ملایری
انتشارات: کوثر قرآن
سال چاپ: ١٣٩٨
قطع: وزیری
تعداد صفحات: ٢٧٢
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
کتاب پیامدهای فقهی عدم پرداخت خمس کتابیست که در موضوع مطرح شده، کم‌نظیر و شاید بی‌نظیر باشد. این کتاب در سه فصل با یک پیشگفتار، یک مقدمه و یک خاتمه تنظیم شده است.
مؤلف بعد از مباحث مقدماتی از قبیل اهداف تحقیق، پیشینه تحقیق و اهمیت موضوع تحقیق، در فصل اول به مفاهیم و کلیاتی از جمله معنای لغوی و اصطلاحی خمس، جایگاه خمس در قرآن، حکمت تشریع خمس و تاریخچه خمس پرداخته است.
فصل دوم کتاب در دو بخش آمده است که بخش اول آن بررسی حکم وجود خمس عنوان گرفته است. در گفتار اول این بخش، بررسی ادله وجوب خمس از آیات و روایات شیعه و سنی تا اجماع و عقل، و در گفتار دوم موارد تعلق خمس از قبیل غنایم، معدن، گنج و اضافه از مخارج سال را مطالعه می‌کنیم.
بخش دوم از فصل دوم کتاب به بحث مهم نحوه تعلق خمس اختصاص پیدا کرده است. در این فصل تکلیفی بودن حکم خمس، تعلق خمس به ذمه، تعلق خمس به عین مال، تعلق خمس به نحو حق، تعلق خمس به نحو ملکیت، تعلق خمس به نحو اشاعه، تعلق خمس به نحو کلی فی المعین و بررسی فوری بودن پرداخت خمس از مباحثی است که مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.
فصل سوم و اصلی‌ترین فصل کتاب، احکام و پیامدهای ناشی از عدم پرداخت خمس است. این فصل در دو بخش اصلی تنظیم شده است.
بخش اول، پیامدهای فقهی در عبادات می‌باشد. بخشی از موارد مطرح شده در این قسمت عبارت‌اند از: بررسی حکم وضو با آبی که از اموال غیر مخمس تهیه شده است، بررسی حکم غسل با آبی که از اموال غیر مخمس تهیه شده است، حکم تیمم با اموال غیر مخمس، نماز خواندن با لباس غیر مخمس، نماز خواندن در مکان غیر مخمس، حکم نماز دیگران به سبب حضور افراد تارک خمس در صفوف نماز جماعت، حکم روزه به سبب پرداخت عدم خمس، افطاری دادن با اموال غیر مخمس، حکم حج با اموال غیر مخمس، تهیه کفن با مال غیر مخمس، حکم اقامه نماز میت در مکان متعلق خمس، تهیه قبر از اموال غیر مخمس، ایجاد مشکل شرعی در عبادات سایر مومنین و…
عنوان بخش دوم از فصل سوم، «پیامدهای فقهی عدم پرداخت خمس در معاملات» است. بررسی احکام عدم پرداخت خمس در وصیت، حکم معامله با اموال غیر مخمس، حکم خوردن غذایی که خمس به آن تعلق گرفته است، وظیفه شرعی افراد واجب النفقه کسی که خمس نمی‌دهد، بررسی حکم مصرف کردن اموال غیر مخمس در امور خیریه، حکم هدیه دادن با اموال غیر مخمس و محرومیت از برخی مناصب به سبب خروج از عدالت، بخشی از مباحث مطرح شده در این بخش می‌باشد.
در قسمت پایانی این فصل، به اثبات این موضوع پرداخته شده است که کسی که خمس نمی‌پردازد با چند عنوان مرتکب گناه کبیره محسوب می‌شود؛
حبس الحقوق من غیر عسر، منع زکات واجب و غصب اموال از جمله این گناهان کبیره می‌باشد.
از سوی دیگر، شخص مرتکب گناه کبیره از عدالت خارج می‌شود که در نتیجه آن تارک خمس در مناصبی که نیاز به عدالت دارند نمی‌تواند قرار بگیرد. برخی از این مناصب عبارتند از: امامت جماعت، امامت جمعه، مرجعیت تقلید، قضاوت، شهادت در محکمه، شهادت در امور شرعی، دریافت زکات، منشی دادگاه، کارشناس قیمت‌گذاری اموال، وصیّ بر مال، قیّم بر اطفال و…
همان‌گونه که ملاحظه فرمودید مباحث مطرح شده در این کتاب کاملاً کاربردی بوده و تبعات عدم پرداخت خمس را نه به شکل کلی که به صورت کاملاً ملموس و جزئی نشان داده است.
مطالعه این کتاب برای پژوهشگران خمس راهگشا بوده و می‌تواند راهنمای خوبی برای انجام تحقیقات وسیع‌تر و عمیق‌تر باشد. گرچه به دلیل سهولت طرح مباحث، برای عموم علاقمندان به مباحث خمس نيز قابل توصیه می‌باشد.