نام اثر: سلسله درس های آیات الاحکام
مولف: حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی
تقریر و تنظیم: سید جواد حسینی خواه
ناشر: مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام)
کتاب خمس، انفال، فئ در قرآن کریم سلسله درس های آیة الله محمدجواد فاضل لنکرانی است که در موضوع آیات الاحکام بوسیله حجة الاسلام و المسلمین سید جواد حسینی تقریر و به رشته ی تحریر در آمده است.
این کتاب در سه بخش تنظیم شده است.
بخش اول کتاب در ضمن چهار نکته به بیان کلیات بحث پرداخته است. نکته اول بیان دو ملاک و ضابطه در آیات الاحکام، نکته دوم تاریخ نگارش آیات الاحکام؛ نکته سوم سه روش در نگارش آیات الاحکام و نکته چهارم فایده و آثار بحث مستقل از آیات الاحکام.
بخش دوم و مهمترین بخش کتاب بررسی آیات خمس است . اولین آیه در قرآن که به صراحت به خمس پرداخته آیه 41 سوره انفال است مولف کتاب بصورت مستوفی و کامل در مورد دلالت این آیه بر وجوب خمس بحث کرده است. مولف ابتدا معنای غنیمت در لغت و اصطلاح فقهای شیعه و اهل سنت بیان کرده، ایشان چهار دلیل از کتب اهل سنت بر انحصار غنمیت به غنائم جنگی بیان و سپس پاسخ آنها را تبیین کرده است.
بررسی مصارف خمس در آیه شریفه، بررسی معمای ذی القربی، یتامی، مساکین و ابن سبیل از نظر علمای شیعه و اهل سنت، کیفیت تقسیم خمس از مباحث مهم این آیه شریفه است که بصورت کامل و جامع مورد تحقیق قرار گرفته است. دومین آیه، آیه اول سوره انفال است که به نظر مولف کتاب دلالت بر وجوب خمس می کند. سومین آیه که دلیل بر وجوب خمس است آیه 177 سوره بقره می باشد. ایشان در این قسمت هم نظرات گوناگون مفسرین شیعه و سنی را در درمورد دلالت آیه مطرح و بررسی کرده است. آیه 267 سوره مبارکه بقره نیز چهارمین دلیل قرآنی بر وجوب خمس می باشد به نظر مولف کتاب در این آیه قرینه ای بر خصوص زکات وجود ندارد بلکه به قرینه مما اخرجنا لکم من الارض که ظهور در معادن دارد بایستی آیه را بر خمس حمل کرد و نیز کلمه ما کسبتم که دلالت بر وجوب خمس در مکاسب می کند. آیات 5 و 6 از سوره مبارکه حشر نیز به نظر مولف کتاب دلیلی بر وجوب خمس هسند. به نظر مولف خداوند در آیه هفتم سوره حشر پیامبر را موظف کرده است که خمس فئ را باید بپردازند.(ص211کتاب)
بخش سوم کتاب شبهات و پرسش ها عنوان گرفته است چرا بین آیه خمس و آیه انفال تفاوت وجود دارد؟ عدم تناسب بین مقدار زکات و خمس، آیا اختصاص خمس به سادات موجب تبعیض و بی عدالتی نیست؟ آیا در زمان رسول خدا (ص) و ائمه (ع) از سود تجارت خمس دریافت می شد؟
علت پرداخت خمس به فقیه جامع الشرایط در زمان غیبت چیست؟ آیا در فقیه برای اخذ خمس اعلم بودن معنبر است؟
و حکم مصرف خمس بدون اجازه فقیه چیست؟ عنوان شبهات و سوالاتی است که در این بخش مطرح و به آنها پاسخ داده شده است.
این کتاب دارای یک خاتمه نیز هست که در آن اشاره ای کوتاه به ماجرای فدک و مباحث پیرامون آن شده است.
کتاب :خمس، انفال، فئ در قرآن کریم” کتابی است بسیار مفید برای اهل تحقیق که از منابع معتبر و دست اول بهره برده و تحقیقات آن کاربردی و کاملا قابل استفاده می باشد.
مطالعه این کتاب برای کسانی که به دنبال کتاب خوب و جامع برای بررسی مسئله خمس در قرآن کریم می باشند توصیه می شود.