چرا در اسلام خمس را باید به سادات داد؟ آیا این کار نوعی امتیاز محسوب نمی شود؟
به نظر عده ای از مفسران حکم وجوب زکات در مکه نازل گردید و مسلمانان به پرداخت این فریضه الهی موظف شدند؛ ولی هنگامی که پیامبر اسلام(ص) به مدینه پا نهاد و حکومت اسلامی را پایه گذاری کرد، از طرف خدا مأمور به دریافت زکات از مردم شد تا با آن دست مستمندان و محرومان جامعه را بگیرد؛ ولی بنی هاشم (سادات) حق نداشتند چیزی از این بودجه دریافت کنند(تفسیر نمونه، ج8، ذیل آیه60، سوره توبه، ج14، فضیلت سوره مومنون.) و این امر شاید به دو جهت بود:
1- بهانه‌ای به دست مخالفان نیفتد که پیامبر(ص) خویشان خود را بر اموال عمومی (زکات) مسلط ساخته است. این امر باعث گردید که بنی‌هاشم از دستیابی به زکات دور نگه داشته شوند.
2- استفاده بنی‌هاشم از زکات یک نوع تفوق و برتری جویی برای غیر بنی هاشم محسوب شده و ذلت و خواری را برای سادات به همراه داشت. خداوند متعال جهت حفظ کرامت و مقامشان زکات را برای آنان حرام ساخت. البته سادات به خودشان می‌توانند زکات بدهند؛ چرا که حس برتری جویی در این داد و ستد به چشم نمی خورد.(رک: وسائل الشیعه، ج6، ابواب قسمة الخمس، باب1، ح8. ؛ حضرت علی (ع) در روایتی فرموده: «خداوند متعال سهمی برای ما در زکات قرار نداده، بلکه پیامبر (ص) و ما اهل بیت (ع) را از خوردن چرک های اموال مردم (زکات) گرامی داشته است.» وسایل الشیعه، باب 1، ح4.)
این دو امر سبب شد این قشر از زکات محروم بمانند و از سوی دیگر می‌دانیم که در میان سادات افراد از کار افتاده، در راه مانده، یتیم و … وجود دارند که باید به طریقی تامین شوند. خداوند متعال جهت پر کردن این خلاء و اکرام و احترام آنان، آیه خمس را پس از جنگ بدر نازل فرمود و محل ارتزاق مستمندان از این خاندان را، خمس قرار داد. در حقیقت در اسلام دو صندوق وجود دارد: صندوق خمس و صندوق زکات و این جدا سازی برای نه برای این است که سادات سهم بیشتری پیدا کنند؛ بلکه تنها به جهت احترام و اکرام این خاندان در جامعه می‌باشد.
افزون بر آن که بنای اسلام بر آن است که سلسله نسب سادات به طور مشخص باقی بماند و به شکلی گم نشود و یاد پیامبر و امامان(ع) در خاطره ها زنده بماند و احترام سادات را به عنوان تکلیف جدشان پیامبر اسلام بدانند. (مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج3، ص83)
برگرفته از کتاب پرسشها و پاسخ های دانشجویی، ص37.