پرش لینک ها

تفسیر مقارن آیه شریفه خمس

مقاله: تفسیر مقارن آیه شریفه خمس

محمد فاکر میبدی / دانشیار جامعه المصطفی(صلی الله علیه و آله) العالمیه.

فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات تفسیری  سال سوم، تابستان ۱۳۹۱،شماره ۱۰

کلید واژه ها: #خمس #غنیمت #ربح #سهام _بران_خمس

چکیده

آیه ۴۱ سوره انفال یکی از آیات مورد مناقشه مفسران فریقین است. اهل‌ سنت بر این باور است که تخمیس در آیه، منحصر به غنائم جنگی است؛ در حالی‌ که شیعه به فراغنیمتی بودن خمس اعتقاد دارد. افزون‌ بر این، درباره اصناف مذکور در آیه باور غالب اهل‌ سنت بر این است که نام خدا تشریفاتی است و تنها سهم پیامبر (صلی الله علیه و آله) را باور دارند. درباره مقصود از قرابت و اصناف سه‌ گانه در آیه، دیدگاه‌ های شیعه با اهل‌ تسنن تفاوت ماهوی دارد؛ شیعه تمامی خمس را از آنِ خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌ داند؛ در حالی‌ که اهل‌ تسنن تنها سهم ذو القربی را برای بنی‌ هاشم قرار می‌دهد. مقاله با نگاه تطبیقی و مقارن به بررسی این مسائل می‌ پردازد.

طرح مسئله

منظور از آیه خمس، آیه ۴۱ سوره انفال است که خداوند در آن می‌ فرماید:

وَاعْلَمُوا أ‌َنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأ‌َنَّ لِلَّه خُمُسَهُ وَلِلرَّسُول‌ِ وَلِذِی الْقُرْبَیٰ وَالْیَتَامَیٰ وَالْمَسَاکِین‌ِ وَابْن‌ِ السَّبیل‌ِ إ‌ِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ باللَّه وَمَا أ‌َنْزَلْنَا عَلَیٰ عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَان‌ِ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعَان‌ِ وَاللَّهُ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

آیه خمس از جمله آیات مورد اختلاف مفسران شیعه و اهل‌ سنت است؛ ‌مهم‌ ترین محور منازعه، تخصیص خمس به غنیمت جنگی، ‌و یا شمول آن نسبت به امور دیگر است. اهل‌ تسنن مدعی انحصار خمس به غنیمت جنگی، و شیعه مدعی فراغنیمتی بودن آن است. از سوی دیگر، این سؤال در بین مفسران شیعه و سنی مطرح است که آیا طرح اصناف شش‌ گانه در آیه موجب تقسیم خمس به شش قسمت است، یا اینکه برخی از این اصناف تشریقاتی است و سهم‌ شان به دیگری منتقل می‌شود؟ همچنین اینکه مقصود از قرابت در آیه، قرابت با کیست؟ قرابت با غانم یا پیامبر (صلی الله علیه و آله)، و نیز آیا سیادت و انتساب به پیامبر در اصناف سه‌گانه اخیر شرط است؟

این مقاله بر آن است تا دیدگاه‌ های فریقین درباره این آیه شریفه را بررسی و به بخشی از شبهات مطرح در این‌ باره پاسخ دهد.

برای دریافت این مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک نمایید:

تفسیر مقارن آیه شریفه خمس

پیام بگذارید