پرش لینک ها

خمس در زمان خلیفه اول و دوم (قسمت دوم)

همانگونه که در قسمت قبل گفته شد در مورد برخورد خلیفه اول و دوم با خمس دو نظریه وجود دارد و نظریه اول اینکه از همان ابتدای خلافت این دو نفر، اهل بیت علیهم السلام از حق خود محروم شدند و نظر دوم، دادن حق اهل بیت علیهم السلام در تمام زمان خلیفه اول و بخشی از زمان خلیفه دوم است.

در منابع اهل سنت روایاتی وجود دارد که نشان می‌دهد، خمس بعد از پیامبر از مجرای خود خارج شد و حق اهل بیت از خمس پرداخت نشد. این دسته از روایات در برگیرنده دو ویژگی است، نخست اینکه در این خبرها اعتراض اهل‌بیت علیهم‌السلام نسبت به قطع خمس بیان شده است. دیگر اینکه در این خبرها بهانه‌هایی که برای بازداشت خمس توسط حاکمان مطرح شده، بیان گردیده است. ما در اینجا به چند روایت اشاره می‌کنیم:

۱- قیس بن مسلم از حسن بن محمد حنفیه نقل می کند که او گفت پس از وفات پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در مورد دو سهم، سهم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و سهم ذوی القربی اختلاف پیدا کردند گروهی می‌گفتند: سهم پیامبر برای جانشین بعد از او و برخی دیگر گفتند سهم ذوی القربی برای خویشان پیامبر است دسته ای گفتند: سهم ذوی القربی برای جانشین بعد از پیامبر است، سپس همگی اتفاق کردند که این سهم را در سواره نظام و سلاح هزینه کنند و این در زمان ابوبکر و عمر انجام گرفت(1)  

2- عبدالله ابن عباس می گوید خمس در زمان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم پنج سهم می شد، بخشی برای خداوند و پیامبرش و 3 بخش هم برای ذوی القربی و یتیم‌ها و مسکین ها و در راه ماندگان اما ابوبکر و عمر و عثمان آن را سه سهم کردند و سهم پیامبر و سهم ذوی القربی را حذف کردند و آن را به بقیه دادند(2).

۳- سعید بن مسیب گوید ابوبکر خمس خویشان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را نداد(3).

۴- طبری آورده: در سال ۱۲ هجری عکرمه به سوی مسیلمه در یمامه رفت. خمس فراوانی برای ابوبکر فرستاد و ابوبکر خمس را بین مردم تقسیم کرد و چهار پنجم را بین سپاهیان تقسیم کرد.(4)

۵- قاضی ابویوسف یعقوب بن ابراهیم (۱۱۳ تا ۱۸۲ هجری قمری) در کتاب خود آورده، محمد بن اسحاق برایش گفت: از ابو جعفر امام باقر علیه السلام پرسیدم نظر علی علیه السلام درباره خمس چه بود فرمود نظرش در این باره نظر اهل بیت علیهم السلام بود ولی بیم داشت که ابوبکر و عمر مخالفت کنند.(5)

۶- یزید بن هرمز می گوید:  نامه‌ای به ابن عباس نوشت و پرسید خمس برای کیست؟ ابن عباس به او نوشت: نامه نوشته‌ای و پرسیده ای که خمس برای کیست، ما می‌گوییم برای ماست. ولی قبیله ما از اینکه برای ما باشد جلوگیری کردند.(6)

این مطالب تماماً از منابع برادران اهل سنت تقدیم شد. به خواست خدا در قسمت بعد روایاتی را که در بردارنده نظریه دوم از خدمتتان ارائه خواهد شد.

1- قاضی ابویوسف الخراج صفحه ۲۱، احمد بن یحیی بلاذری انساب الاشراف جلد ۱ ، صفحه ۵۱۷،  احمد بن الحسین بن علی بیهقی سنن الکبری ، جلد ۶ ، صفحه ۳۴۲.

2- الخراج، صفحه ۱۹.

3- سنن الکبری، جلد ۶ ، صفحه ۳۴۲ ، حمید بن مخلد ابن عبدالله خراسانی؛الاحوال، صفحه ۷۳۰ ،ح ۱۲۴۶

4- ابوجعفر طبری، تاریخ طبری، جلد ۲ ، صفحه ۵۲۸.

5- الخراج صفحه ۲۱ . در نسخه بدل به جای ابو جعفر، جعفر آمده یعنی از امام صادق علیه السلام پرسیدم و این درست تر به نظر می‌رسد. چرا که ابو یوسف قاضی هارون الرشید بوده و می توانسته از امام صادق هم بهره علمی ببرد.

6- قطب الدین حنفی، تاریخ المدینه ، جلد ۲ ، صفحه ۶۵۰ ، مسند احمد بن حنبل،  جلد ۱،  صفحه ۳۲۰.

برگرفته از کتاب تاریخ خمس نوشته آقای سید مهدی قانع

پیام بگذارید