همانگونه که قبلاً گفتیم پیامبر (ص) نامهها و بخشنامههای زیادی برای افراد و قبایل مختلف جهت پرداخت خمس ارسال میفرمودند که به بخشی از آنها در نوشتار گذشته اشاره شد. از متن این بخشنامهها به خوبی آشکار میشود که مراد پیامبر (ص) از غنیمت و غنائم، غنیمت غیر جنگی است؛ چرا که اصولاً جنگ در اسلام در زمان پیامبر (ص) میبایست با دستور و فرماندهی خود ایشان باشد. در اخبار تاریخی، کمتر به چشم میخورد که قبیلهای مسلمان بهصورت خودسرانه وارد جنگ شده و غنیمت به چنگ آورده باشد؛ بلکه معمولاً این اقدام مهم، بدون دستور رهبر جامعه اسلامی صورت نمیگرفت. بنابراین، خمسی که در تمامی بخشنامهها در کنار عبارتهایی مانند نماز و زکات و اطاعت از خداوند سبحان و پیامبرش آمده است، نمیتواند خمس غنیمتهای جنگی باشد.
افزون بر آن، گاهی در این بخشنامهها، پرداخت خمس غنایم از قبیلهای بسیار ضعیف درخواست شده است که توان هیچ جنگی را نداشتهاند تا بتوانند غنیمتی داشته باشند که خمس آن را بدهند. دیگر این که، اگر بگوییم درخواست این خمس در بخشنامههای صادره توسط پیامبر (ص) درخواست خمس از غنیمت جنگی جنگهای انجام شده توسط قبیلهها است، این به معنای اعطای مجوز جنگ برای همه قبایل در هر زمان و مکان است که بسیار بعید به نظر میرسد در اسلام چنین حکمی صادر شده باشد.
خمس در کتاب و سنت، مجله نور علم، شماره ۱، ص ۲۳-۲۶، برگرفته از کتاب تاریخ خمس، تالیف سید مهدی قانع.