خمس در لغت به معنای یک پنجم است و در اصطلاح فقهی نیز به همان معناست، با این تفاوت که با توجه به دیدگاه های گوناگون درباره ی منیع یا منابع خمس و همچنین موارد مصرف و فلسفه ی تشریع آن، تعریف و دامنه ی خمس متفاوت می شود. البته اختلاف در تعریف و مسائل خمس، پس از دوران رسول اکرم صلی الله علیه و آله به ویژه از قرن چهارم به بعد نمایان می شود و با عنایت به منزلت پیامبر در میان مسلمانان و الگو بودن ایشان برای همه، چون و چرایی در دوره ایشان در باره خمس پیش نمی آید.
چنان که در مقدمه اشاره شد، در طول تاریخ خمس، دو دیدگاه بیشتر خودنمایی می کند:
دیدگاه اول، خمس به عنوان حق گروههای ویژه
و دیگر خمس به عنوان مالیات اسلامی.
دیدگاه نخست، دیدگاه غالب در میان علمای شیعه بوده و دیدگاه دوم، تاکنون نتوانسته با آن رقابت کند.
خمس چالشها و راهکارها، دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی، ص۲۷