پرش لینک ها

پاسخ به شبهات برخی روایات خمس (1)

در جوامع روایی ما احادیثی از اهل بیت علیهم السلام در باب خمس وارد شده است که عده‌ای برای اینکه این احادیث را ازکار بیندازند و دلالت آنها را بر وجوب خمس مخدوش جلوه دهند اشکالاتى به آنها وارد کرده اند .
یکی از این احادیث حدیثی است که مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب شریف وسائل الشیعه به روايت محمد ابن اشعری از امام نهم در جواب نامه یکی از شیعیان نقل می کند. لازم به ذکر است سند این حدیث صحیح می باشد .
اکنون توجه شما را به متن حدیث جلب می کنیم :

کتب بعض اصحابنا الى ابى جعفر الّئانى(علیه السلام) اخبرنى عن الخمس اعلى جمیع ما یستفید الرّجل من قلیل و کثیر من جمیع الضّروب و على الصّناع و کیف ذلک؟ فکتب بخطّه(علیه السلام) الخمس بعد المؤونة

یکی از اصحاب ما به ابو جعفر دوم جوادالائمه علیه السلام چنین نوشت :
بفرماييد که آیا خمس در تمام چیزهایی که انسان استفاده میکند چه کم و چه زیاد ونيزدر تمام انواع درآمدها و همچنین بر صنعتگران واجب است ؟ و این خمس را چگونه باید پرداخت کرد ؟ امام به خط خویش مرقوم فرمودند: پرداخت خمس بعد از هزینه زندگی واجب است.

از متن اين حديث به خوبی استفاده می شود که سؤال کننده هم در عمومیت خمس شک داشته است و هم در کیفیت آن، امام با یک جمله کوتاه آن چنان که معمول نامه نگاری آن زمان بود به هر دو سؤال پاسخ گفته است.
هنگامی که می فرماید خمس بعد از هزینه زندگی است هم پاسخ کیفیت پرداخت خمس گفته شده که سؤال دوم راوی است و هم پاسخ سؤال اول که راجع به اصل وجوب خمس در تمام درآمدها است.
ملاحظه ميفرماييد اين روایت هم از نظر سند صحیح است و هم مدلولى واضح و روشن دارد ، درعين حال برخی به گمان خويش آن راازجهاتى مورد خدشه قرار داده‌اند : ١.سوال و جواب در حدیث با هم سازش ندارند و روايت جنبه رمزی پیدا کرده است .
با کمی دقت در روایت درمیابیم که سؤال و جواب کاملاً با هم سازگارند وپاسخ دادن به شكل كوتاه ومفيد رسم نامه نگارى آن زمان بوده است ،بنابراين هیچگونه رمز و ابهامی در روایت ونيز پاسخ امام وجود ندارد.
۲. در روایت معلوم نیست مراد از مؤونه چیست ؟
پاسخ به این سؤال با توجه به روایات متعدد با ب خمس که مؤونه را معنا کرده اند واضح و روشن مي باشد . مراد از مؤونه درروايات، مخارج زندگی است یعنی به مقداری که از مخارج زندگی شخص اضافه بیاید خمس تعلق می‌گیرد و نیز به مخارج کسب و کار به طور مسلم خمس تعلق نمی گیرد زیرا مراداز “مايستفید الرجل” که در سوال راوی آمده است،سود خالص است و سود خالص بعد از اسقاط و کم کردن هزینه کسب و کار تحقق پيدامي كند.
٣. معلوم نیست منظور از “ضروب” در روایت چیست وابهام دربرخى از واژگان روايت موجب تضعيف آن مي گردد .
اندک ارتباطي با کتب لغت وكمى آشنايي با مفهوم لغات مارارهنمون مي سازدبه اين مطلب که كلمه “ضروب “به معنی انواع و اقسام است و در این روایت منظوراز”ضروب “انواع و اقسام کسب هاو پیشه ها می باشد.

پیام بگذارید